پودر کیک

پودر کیک به فرآورده اي متشكل از مادة اصلي ( آرد غلات) .و مواد اختياري شامل: شكر، بيكينگ پودر، طعم دهنده هاي مجاز خوراكي (مانند: پودر كاكائو، پودر قهوه، هل، زعفران، دارچين، زنجبيل) و اسانس هاي مجاز .خوراكي، مخمر، پودر تخم مرغ، سبزيها، ميوه ها، مغزهاي خوراكي، فرآورده هاي شيري مانند: شير خشك بدون چربي و پودر آب پنير، بهبود دهنده ها بر پايه اسيد لاكتيك، نمك طعام و پودر مالتو دكسترين گفته مي شود. كه در بسته بندي هاي مجاز و مناسب تهيه و عرضه مي گردد. و مصرف كننده بايد آن را مطابق دستور سازنده آماده و مصرف نمايد.

ويژگي ها و ارزش غذايي پودر كيك

كيك نوعي شيريني با بافت و نرمي مخصوص است .كه مواد اصلي آن را آرد، روغن (به استثناي كيك اسفنجي)، شكر و تخم مرغ تشكيل مي دهد. امروزه براي تهيه يك كيك با طعم دلخواه مي توان با استفاده از پودرهاي كيك نيمه آماده و بهداشتي كه در فروشگاه ها عرضه مي گردند. طبق دستور سازنده، كيك مورد علاقه خود را در منزل تهيه و ميل نمود. بايد به اين نكته نيز توجه داشت. كه كيك ها به دليل مواد تشكيل دهنده آنها حاوي كالري بالا بوده .و مصرف بيش از اندازه آنها چاقي و عوارض ناشي از آن را در پي دارد. اين مقاله به اختصار ويژگي ها و تركيبات غذايي پودر كيك نيمه آماده را بيان مي كند

پودر كيك نيمه آماده

محصولي است كه از مواد اصلي شامل آرد گندم، شكر و بيكينگ پودر با يا بدون مواد اختياري تشكيل شده .و در بسته بندي هاي مجاز و مناسب براي مصرف خانگي و يا صنايع قنادي تهيه و عرضه مي شود .و مصرف كننده بايد آن را طبق دستور سازنده با آب يا شير، تخم مرغ، كره يا روغن نباتي (جامد يا مايع) مخلوط و سپس طبخ نمايد.

پودر كيك نيمه آماده طعم دار همان پودر كيك نيمه آماده است .كه در آن از مواد طعم دار و اسانس هاي مجاز خوراكي استفاده شده است.

مواد اولیه مصرفی

مواد اولیه برای فرآیند تولید پودر کیک باید دارای ظاهری بی عیب و روی هم رفته کیفیتی مناسب باشند. تا پس از فرآیند محصولی مطلوب بدست آید. تغییرات در خلال فرآیند اجتناب ناپذیر است ولی محصول نهائی باید کیفیت مطابق استاندارد داشته باشد. که الزاماٌ با کیفیت مواد خام متفاوت است. یکنواختی در اندازه و درجه بندی از لحاظ اندازه و شرایط فیزیکی ماده اولیه مورد استفاده در تولید یکی از ارکان مهم فرآیند تولید پودر کیک است.

مواد اوليه مصرفي براي توليد پودر كيک شامل آرد، شكر، شير خشک، امولسیفاير، نمک ، بكينگ پودر و ساير افزودني ها و اسانس هاي خوراكي مجاز مي باشد .كه هر كدام بر اساس تركيب توليد انتخابي ، تامين و مورد استفاده قرار مي گيرد.

از نظر مقدار مصرف سالیانه مي توان گفت ك.ه ضريب مصرف ثابتي از مواد اوليه در كليه محصولات به كار مي رود كه به شرح ذيل مي باشد:

آرد 40درصد · شكر 20 درصد · شير خشک 30 درصد · امولسیفایر 2 درصد · نمک 5 درصد
بكينگ پودر 2 درصد · افزودني هاي مجاز 1 درصد
کیفیت تمام محصولات فرآیندی و بویژه فرآورده های آردی. در ارتباط مستقیم با نوع و میزان مواد اولیه افزودنی می باشد .صنعت پودر کیک نیز از این قاعده مستثنی نبوده .و انتخاب نوع و میزان هریک از مواد اولیه از اهمیت ویژه ای برخوردار است .

با توجه به اینکه کلیه پودرهای کیک نیمه آماده های تحت یک تکنولوژی معین ساخته می شوند . اختلاف انواع مختلف آنها و تنوع وسیعی که در آنها مشاهده می گردد .بیشتر به علت تفاوت در نوع اسانس و طعم بکار رفته و همچنین نوع آرد مصرفی می باشد .

مواد اولیه تولید پودر کیک به شرح ذیل می باشد:

آرد گندم

يكي از اجزاي مهم كيك مي باشد كه جز اصلي شكل دهنده به آن استفاده مي شود. چون كيك بايستي داراي بافت متخلخل، حفره هاي ريز با ديواره نازك و حالت اسفنجي باشد. براي ايجاد اين كيفيت نقش اصلي به عهده گلوتن يا پروتئين خاص تشكيل دهنده آرد مي باشد.

مقدار پروتئين آرد نبايد از حد معيني بالاتر باشد. زيرا باعث سفت شدن بافت كيك و افزايش مصرف روغن و شكر مي شود. همچنين استفاده از آردهاي خيلي ضعيف و كم پروتئين كيك حاصله بافت مطلوب را به دست نخواهد آورد. كه براي رفع اين نقيصه از تخم مرغ استفاده مي شود. آرد گندم هاي قرمز زمستانه با مقدار پروتئين 9-7 % و PH حدود 2/5 مناسب كيك مي باشند.

آرد كيك ( شيريني ) آرد گندمي است. كه حد استخراج آرد از دانه در پايين درجه استحصال آن صورت گرفته باشد.

شکر

نقش شکر تنها در شیرین کردن کیک نیست .بلکه نقش مهم آن ثابت نگهداشتن حباب‌های ایجاد شده در تخم مرغ است. همچنین شکر در ایجاد بو و رنگ پس از پخت، در کیک‌های اسفنجی و کره‌ای نیز نقش دارد .شکر باید مطابق استاندارد شماره 69 باشد. بعد از آرد و شکر یکی از مهمترین اجزاء فرمول پودر کیک می باشد. که از شكر به منظور شيرين كردن و ترد كردن محصول كيك و توسعه رنگ پوسته كيك استفاده مي شود. شكر درجه كارامليزه شدن خمير كيك را پائين آورده و موجب مي شود كه پوسته كيك در دماي پايين تري رنگ دلخواه را بدست آورد.

شكر رطوبت را در مغز کیک نگه مي دارد .كه در نتيجه بياتي را به تأخير مي اندازد. گلوكز و شكر اينورته از نظر وزني نسبت به ساكارز مؤثرتر مي باشند .زيرا وزن مولكولي شان كمتر و در نتيجه تأثير استميك (اسمزي) آنها بيشتر مي باشد. افزايش تراکم شكر باعث مي شود كه خمير تمايل بيشتري براي حالت سياليت داشته باشد. و هواي كمتري وارد آن شده و تحت اين شرايط خمير به آساني منتقل مي شود.

شكر در محصولات پختني مانند كيك باعث خوش طعمي و خوش رنگي (قهوه اي يا طلايي) مي شود. يكنواختي تخلخل در بافت محصول و در نتيجه تردي محصول را موجب مي گردد. مقدار معين شكر در كيك باعث بهبود الاستيسيته خمير و خاصيت مكانيكي خمير مي گردد. شكرهاي نرم يا پودري شده نسبت به شكرهاي با دانه درشت تر (كريستاله) نياز به Mix يا اختلاط كمتري دارند. بعلاوه در افزایش کیفیت خوراکی , بهبود طعم, روان کردن شبکه گلوتن, نگهداری آب در فرآورده و کمک به پوک کردن بافت محصول نقش مهمی دارد.

شیر خشک

شیر خشک مصرفی باید مطابق استاندارد 1531 باشد . برای بهبود طعم , رنگ, جلای سطح خارجی و بالا بردن ارزش غذایی فرآورده بکار می رود .مقدار مناسب آن حدود 5٪ وزن آرد بر مبنای شیر خشک بدون چربی است. شیر خشک را می توان آنرا برای مدت طولانی تری نگهداری کرد .و خطر فساد روزانه ی آن وجود ندارد. استفاده از شیر در کیک به منظور دستیابی به اهداف زیر می باشد:

تركيبات مختلف شير بطور كلي روي بافت و طعم محصول تأثير مي گذارد. و باعث بهبود آن مي گردد. لاكتوز آن روي رنگ پوسته كيك اثر مطلوب دارد.موجب تقويت پيوند پروتئين به ساير تركيبات فرمول مي گردد و در نتيجه در استحكام بافت مؤثر است. شیر خشک باعث بالا بردن ارزش غذايي در محصول كيك مي گردد.

بیکینگ پودر

(Baking Powder) یک عامل ورآورنده شیمیایی رایج است که برای پف کردن، سبک شدن و کرکی شدن بافت. در بسیاری از کیک‌ها و شیرینی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. بیکینگ پودر شامل یک پودر قلیایی، یک نمک اسیدی و یک نوع نشاسته خنثی است. اجزاء اسیدی و قلیایی ترکیب می‌شوند تا به بیکینگ پودر، خاصیت ور آوردن خمیر بدهند.

در اغلب موارد این پودر برای پف کردن محصولاتی که از خمیرهای شل ساخته می‌شوند. مورد استفاده قرار می‌گیرد. خمیرها به اندازه کافی برای نگه داشتن گاز در خودشان برای مدت طولانی قوی نیستند. بنابراین باید به سرعت با عوامل تخمیر کننده مانند جوش شیرین یا بیکینگ پودر واکنش دهند.

نقش بیکینگ پودر در کیک وقتی که مواد اسیدی با مواد بازی ترکیب شوند. معمولا در نتیجه این واکنش گاز تولید می‌شود. برای جلو‌گیری از اینکه این پودر بلافاصله پس از ایجاد شدن واکنش دهد، اسید هم در آن استفاده می‌شود. این کار باعث می‌شود که این پودر تا زمانی که آب به آن اضافه نشود، خود به خود واکنش ندهد. وقتی که رطوبت به بیکینگ پودر می‌رسد، اسید و باز واکنش می‌دهند و گاز دی‌اکسید کربن تولید می‌کنند. وقتی این گاز تولید شود، در خمیر گیر می‌افتد، که همین باعث تورم یا پف کیک می‌گردد.
همانطور که گفته شد.شاسته خنثی که به بیکینگ پودر اضافه می‌شود، رطوبت محیط را جذب می‌کند. به علاوه از واکنش در طول مدت زمان نگهداری پودر، جلوگیری می‌کند.

نمک طعام

نمک باید مطابق استاندارد 26 باشد. مهمترین کاربرد آن بهبود طعم فرآورده می باشد. همچنین موجب تسریع در تشکیل شبکه گلوتن و افزایش دوام آن می گردد. ناخالصی های نمک در رنگ و طعم کیک تاثیر منفی دارد. استفاده از نمک در فرمول کیک باعث افزایش شیرینی و کاهش اثر ترشی ها می شود. از مهمترین مواد افزودنی به نمک میتوان به آنتی اکسیدان اسید آسکوربیک و موادی که مانع جذب رطوبت نمک می شوند مانند نشاسته و کربنات سدیم اشاره کرد.

اسانس

اسانس های مورد استفاده در تولید پودر کیک باید مطابق استاندارد 2274 باشد. برای بهبود عطر و طعم کیک از انواع اسانس مانند پرتغال, نارگیل, وانیل و کاکائو استفاده می گردد. در کیک ساده طعم دهنده وانیل بیشترین کاربرد را دارد .دلیل این امر نیز طعم ویژه وانیل و قیمت ارزان آن است.مقدار اسانس در فرمول انواع کیک حدود 5 /. در 1000 است.

امولسیفایر

کار اصلی آنها پایدار کردن دو فاز مایع غیر قابل مخلوط شدن است. در بیسکویت سازی از امولسیفایر ها در موارد زیر استفاده می کنند:

الف- کم کردن مقدار چربی فرمول که برای این منظور از دی استیل تارتاریک اسید و استر منو گلیسیرید استفاده می شود.

ب- کم کردن چربی های جامد و امکان استفاده از روغن های مایع بجای آنها که از گلیسرول منو استارت استفاده می شود.

پ- نرم کردن بافت بیسکویت که در این مورد از منو گلیسیرید اتوکسیلیت استفاده می گردد. مواد پوک کننده و تردکننده: انواع مختلفی دارد که پرکاربردترین روش پوک کردن روش شیمیایی است .

الف- روش شیمیایی: در آن از نمک هایی مانند بی کربنات سدیم استفاده می گردد. که در اثر حرارت فر باعث تولید گاز کربنیک و پوک شدگی محصول می شود.

ب- روش بیولوژیکی : برای پوک کردن از مخمر ساکرومایسس سروزیه استفاده می گردد که به تولید گاز کربنیک می پردازد.

پودر کیک نیمه آماده

محصولی است که از مواد اصلی شامل آرد گندم، شکر و بیکینگ‌پودر با یا بدون مواد اختیاری تشکیل شده و در بسته‌بندی‌های مجاز و مناسب برای مصرف خانگی و یا صنایع قنادی تهیه و عرضه می‌شود و مصرف‌کننده باید آن را طبق دستور سازنده با آب یا شیر، تخم مرغ، کره یا روغن نباتی (جامد یا مایع) مخلوط و سپس طبخ نماید.

 

پودر کیک نیمه آماده طعم‌دار

همان پودر کیک نیمه آماده است که در آن از مواد طعم‌دار و اسانس‌های مجاز خوراکی استفاده شده است.

 

مواد اختیاری

 

مواد اختیاری به منظور ایجاد مزه، رنگ، بو و بهبود کیفیت در پودر کیک استفاده می‌شود و شامل مواد زیر می‌باشد:

*‌ طعم‌دهنده‌های مجاز خوراکی شامل پودر قهوه، پودر کاکائو، هل، دارچین، زنجفیل، زعفران و اسانس‌های مجاز شناخته‌شده از سوی سازمان‌های قانونی و ذی‌صلاح کشور، از نوع مورد مصرف در صنایع غذایی و پودری شکل که از نظر ویژگی‌ها با استانداردهای مربوطه مطابقت داشته باشند.

*‌ فرآورده‌های شیر شامل شیر خشک بدون چربی، پودر آب پنیر و پودر مالتودکسترین. میزان استفاده از هر یک از فرآورده‌های شیر یا مخلوط آن‌ها نباید کمتر از 3 درصد وزنی باشد.

*‌ بهبود دهنده‌ها بر پایه اسیدلاکتیک، تارتاریک، استئاریک، منو و دی‌گلیسیریدهای خوراکی به میزان حداکثر 5/0 درصد وزنی.

*‌ نمک طعام به میزان لازم.

 

ویژگی‌های ظاهری و حسی

*‌ بافت: پودر کیک نیمه آماده باید به صورت همگن و بدون کلوخه باشد. همچنین پس از پخت طبق دستور سازنده باید از بافت و کیفیت مطلوب برخوردار باشد.

* بو و مزه: پودر کیک باید بو و مزه مربوط به مواد طعم‌دهنده مصرفی و اظهار شده روی بسته‌بندی را خصوصاً پس از پخت دارا باشد و بدون بو و مزه تند شدگی، ماندگی و صابونی باشد.

 

*‌ رنگ: پودر کیک باید پس از پخت رنگ مواد ترکیبی خود را دارا باشد.

*‌ قابلیت پخش: پودر کیک باید قابلیت پخش یکنواخت در آب یا شیر را طبق دستور سازنده دارا باشد.

* مواد خارجی: پودر کیک باید بدون هر گونه مواد خارجی مانند ذرات ریز شن، شیشه، فلز، لارو و پوسته لارو، تخم حشره و… باشد.

 

ویژگی‌های میکروبی

پودر کیک باید با رعایت شرایط خوب ساخت تهیه و بسته‌بندی شود، به گونه‌ای که هنگام مصرف بدون مواد ناخواسته بوده و میکروب‌های بیماری‌زا و سموم ناشی از آن‌ها در آن به حدی نباشد که سلامت مصرف‌کننده را به خطر بیندازد.

 

بستــــه‌بنــدی

این فرآورده باید در بسته‌هایی از جنس مناسب و مجاز برای مواد غذایی، محکم و غیر قابل نفوذ به گونه‌ای که کیفیت و کمیت فرآورده را تا هنگام مصرف حفظ نماید و اثر سوء روی آن نداشته باشد، بسته‌بندی شود.

برای محافظت بیشتر این فرآورده، می‌توان از بسته‌بندی ثانویه (مانند جعبه‌های مقوایی) نیز استفاده نمود.

 

 

نشـانـه‌گــذاری

 

در نشانه‌گذاری بسته‌های حاوی این فرآورده آگاهی‌های زیر باید به زبان فارسی، به طور خوانا و پاک نشدنی روی بسته‌ها نوشته یا چاپ شود.

* نام و نوع فرآورده

* نام و آدرس تولیدکننده یا علامت تجارتی آن در صورت داشتن شماره سری ساخت

* شماره پروانه ساخت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

* تاریخ تولید (به روز، ماه و سال)

* تاریخ سپری شدن قابلیت مصرف (به روز، ماه و سال)

* درج اجزاء متشکله

* دستور مصرف و نگهداری

* عبارت ساخت ایران